نشست تخصصی انجمن سنگ ایران با سازمان توسعه تجارت پیرامون توسعه صادرات صنعت سنگ تزئینی کشور برگزار شد. در این نشست مدیر کل دفتر شرق آسیا سازمان توسعه تجارت بهمراه کارشناسان مربوطه و اعضای هیئت مدیره انجمن سنگ ایران حضور داشتند. موضوعات مختلفی از جمله واردات ماشینآلات معدنی، فقدان نیروی متخصص و کارآمد ، موانع صادراتی و …. به عنوان چالش های پیشروی فعالان این صنعت مطرح مورد بررسی قرار گرفتند.
دکتر بهرام شکوری رئیس انجمن سنگ ایران در این نشست اظهار داشت: با توجه به تغییرات جدید در هیئت مدیره انجمن ، در این دوره سعی خواهیم نمود تا صنعت سنگ تزئینی کشور در جایگاه شایسته خود در بین سایر صنایع قرار گیرد و برای اعتلای این صنعت می بایست نقش تمامی همکاران و فعالان بخوبی تعریف و تبیین شود.
دکتر شکوری بیان کرد: با توجه به ظرفیت و پتانسیل موجود در حوزه سنگ های ساختمانی ، این صنعت سنگ کشور قابلیت ارزآوری ۵ میلیارد دلار را دارد و دستیابی به این هدف خیلی دور و بعید به نظر نمی رسد. مصداق بارز این مسئله را می توان در کشور ترکیه دید که توانسته سهم خوبی را از بازار جهانی به دست آورد و بیش از ۳ میلیارد دلار صادرات انجام دهد. ایران هم با توجه به برخورداری از ذخایر و تنوع سنگی ظرفیت صادراتی لازم را دارد ولی بدلیل عدم اجرای دقیق و صحیح اکتشافات عملا آنچه که رخنمون داشته مورد بهره‌برداری قرار گرفته است بنابراین برداشت ما از ذخایر موجود بسیار اندک است.
دکتر شکوری افزود: با توجه به اینکه نُرم استخراج جهانی در سایر مواد معدنی بین ۳ تا 5 درصد و در صنعت سنگ حدود ۲ درصد است ، این در حالی است که استخراج در کشور ما نسبت به ذخایر موجود کمتر از نیم درصد را شامل می شود؛ در نتیجه اگر ما همگام با نُرم‌های جهانی پیش رفته باشیم و 2 درصد از ذخایر موجود را استخراج کرده باشیم در بهترین حالت بیشتر از 15 میلیون تن تولید نکرده ایم که طبیعتا باید تولید به بالای 60 میلیون تن برسد و فرآوری هم به همین صورت انجام می‌شود.
به گفته ی رئیس انجمن سنگ ایران گلوگاه اصلی ، صادرات محسوب می شود ، هرچند که ایران جزو معدود کشورهایی است که میزان مصرف داخلی سنگ بسیار زیاد است. بیش از 90 درصد سنگ تولید شده در داخل کشور مصرف و سهم صادرات نیز کمتر از ۱۰ درصد است که این میزان بیشتر شامل سنگ کوپ و بخشی هم سنگ فرآوری شده است.
دکتر شکوری افزود: دو اِلمان تاثیرگذار و اصلی در الگوی صادرات، قابلیت صادرات و دانش صادراتی است. در دانش صادرات باید بخش بازرگانی تقویت شود و قابلیت صادراتی هم به موضوع استخراج درست در معادن برمیگردد. استخراج اصولی سنگ در معدن و در نهایت فرآوری این محصول ارزش افزوده‌ای قابل توجهی برای آن ایجاد کند. اما در کشور چه تعداد کارخانه فرآوری دارای ماشینآلات به روز دنیا وجود دارد؟ شاید به اندازه تعداد انگشتان دست هم نباشد.
دکتر شکوری موضوع مهم دیگر را وجود نیروی متخصص عنوان نمود و بیان داشت: در کشور آمار نیروی متخصص و ماهرکه توانایی کار با ابزار و ماشین آلات مدرن و جدید را داشته باشد بسیار پایین است. بنابراین با نیازسنجی صورت گرفته در انجمن، یکی از اهداف، آموزش نیروی متخصص تعریف شده که این آموزش می‌تواند در قالب فیلم‌های آموزشی، برگزاری دوره‌های آموزشی در داخل، شرکت در دوره های خارجی، استفاده از متخصصین این حوزه و حتی مارکتینگ در خارج از کشور و … باشد. چین و ایتالیا در این حوزه سرآمد هستند و در نظر است که بتوان فعالان را جهت آموزش به این کشورها اعزام یا اساتیدی از خارج از کشور به منظور تربیت نیروی انسانی دعوت نمود.
وی عنوان کرد: سازمان توسعه تجارت ایران با توجه به نقش محوری در حوزه صادرات می‌تواند در جهت تغییر شکل فعالیت معادن و کارخانجات فرآوری کمک شایانی نماید تا علاوه بر تسهیل در روند جایگزینی ماشینآلات فرسوده با تجهیزات مدرن، در زمینه شناسایی و معرفی بازارهای هدف ، گام مهمی را بردارد چرا که گلوگاه اصلی این صنعت شناسایی بازارهای هدف اصلی است که می‌تواند زمینه سودآوری، اشتغال و ارزآوری بیشتر برای کشور ایجاد کند.
دکتر شکوری در ادامه گفت: موضوع مهم دیگر که می بایست به آن توجه ویژه داشت چگونگی ورود به بازارهای جهانی است. با همکاری انجمن سنگ و سازمان توسعه تجارت می توان زمینه حضور فعالان این صنعت را در رویدادها و نمایشگاه‌ها فراهم نمود. با توجه به اینکه بخش عمده ی این صنعت، کوچک و متوسط به شمار می روند و توان پرداخت هزینه‌های سنگین حضور در نمایشگاه‌های جهانی را ندارند می بایست با تخصیص و ارائه تسهیلات از سوی سازمان تجارت ایران و سازمان صنایع کوچک حضور این فعالان را در نمایشگاه‌ها ارتقاء بخشید و در این زمینه نباید از موضوع اعزام و پذیرش هیئت‌های تجاری غافل شد. در نتیجه اگر سازمان توسعه تجارت در این زمینه‌ها بتواند کمک موثری به فعالان این صنعت داشته باشد می‌توان سیاستگذاری مناسبی را به اتفاق انجام داد و وزارت صمت نیز به نوعی در این مسیر ما را همراهی کند.
رئیس انجمن سنگ ایران با اشاره به صادرات سنگ‌های غیراستاندارد به کشورهای همسایه گفت: متاسفانه صادرات غلط سنگ به کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان منجر به نابودی محصول سنگی شده است چرا که این محصول با قیمت بسیار ارزان و غیر استاندارد عرضه می شود که این موضوع لطمه‌ای بزرگ و جبران ناپذیری را به این صنعت وارد نموده است؛ در نتیجه بمنظور حفظ ارزش واقعی سنگ می بایست بگونه ای تصمیم گیری شود که از صادرات سنگ های غیر استاندارد جلوگیری شود که در این مسیر انجمن سنگ ایران می تواند با سازمان های ذیربط همکاری داشته باشد. با اجرای این امر، فعالان مجاب به استفاده از نیروی متخصص و ماهر و از سوی دیگر بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات مدرن خواهند شد تا بتوانند سنگ های با کیفیت مطلوب تولید نمایند. در این اقدام انجمن سنگ ایران می تواند در کنترل کیفیت سنگ‌های صادراتی کمک و در ارتباط با قیمت‌های پایه سنگ هم با اخذ نظرات و پیشنهادات فعالان این حوزه، اقدام نماید. البته نکته قابل تامل در این میان موضوع نظارت است که می توان از شرکت های بازرسی مطرح دنیا بهره مند شد که این موضوع در گرو رفع تحریم ها است.
به عقیده‌ی دکتر شکوری ایجاد ارزش افزوده‌ای مساله بسیار مهمی است اما در واقعیت این موضوع را نمی توان به تمام مواد معدنی تعمیم داد. بعنوان مثال در حال حاضر در زمینه سنگ‌آهن این موضوع مصداق دارد چون ذخایر سنگ‌آهن ما جوابگوی فرآوری‌هایی که در داخل کشور برای تولید 55 میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ می‌شود، نیست در نتیجه حتما نباید صادرات داشته باشیم و باید بتوانیم به محصولی مانند فولاد یا ورق و صنایع پایین دستی تبدیل کنیم. اما در زمینه سنگ‌های تزیینی این موضوع مصداق ندارد. در حال حاضر ذخایر قطعی کشور بیش از 3 میلیارد تن است و با وجود 9 میلیون تن تولید، بیش از 250 الی 300 سال سنگ خواهیم داشت.
وی افزود: با توجه به تغییر سلیقه و ذائقه در دنیا و استفاده از سنگ‌های مصنوعی در نتیجه ذخایر سنگ موجود در کشور ارزششان را از دست خواهند داد؛ بنابراین همزمان با تقویت کارخانجات فراوری باید اجازه صادرات سنگ کوپ به فعالان این صنعت داده شود تا بتوان سهم بیشتری از بازارهای جهانی را بدست آورد. کشور ایتالیا که مهد فرآوری سنگ و تجهیزات فرآوری است بخش عمده‌ای از سنگ را به صورت کوپ صادر می‌کند. ترکیه و هند نیز به ترتیب ۷۴ و ۳۳ درصد سنگ خود را به صورت کوپ صادر می‌کنند.
رئیس انجمن سنگ در ادامه بر همراهی وزارت صمت برای رفع چالش‌های این صنعت تاکید کرد و افزود: با توجه به ممنوعیت واردات ماشینآلات معدنی، این ماشینآلات در کشور با حداقل 5 برابر قیمت آن به فروش می‌رسد که این موضوع عارضه‌ای را برای فرآیند تولید ایجاد کرده است. بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته، آخرین بخشنامه واردات ماشینآلات معدنی اصلاح شد که بر اساس آن واردات ماشینآلات زیر 5 سال ساخت که سابقه ساخت داخل ندارد برای همه معدن‌کاران آزاد و واردات ماشینآلات بین 5 تا 10 سال از مقرراتی تبعیتی می‌کند که بر اساس ظرفیت واحدها سنجیده می‌شود.
دکتر شکوری توضیح داد: اگر واردات ماشینآلات معدنی آزاد شود شاید 70 درصد قیمت‌ها کاهش پیدا کند. با رفع این محدودیت‌ها یکی از معضلات معادن به خصوص در حوزه سنگ که توان مالی زیادی ندارند رفع و منجر به متعادل شدن قیمت‌ها می‌گردد.
در ادامه محسن میرزایی نایب رئیس انجمن سنگ ایران بیان کرد: با وجود اینکه ایران رتبه دوم سنگ‌های آهکی دنیا را دارد اما در زمینه رقم صادراتی در جایگاه بیستم دنیا قرار گرفته است که علت آن بیان یک موضوع غیرکارشناسی به عنوان خام‌فروشی است در صورتیکه این صنعت قابلیت صادرات 5 میلیارد دلار را دارد.
وی افزود: زمانی که سنگ از معدن استخراج می‌شود بیش از ۵۰ درصد فرآوری بر روی آن صورت می‌گیرد پس به هیچ عنوان خام محسوب نمی‌شود. کشوری مانند ایتالیا که مهد فرآوری و استخراج در دنیا است بیش از 50 درصد از صادرات سنگشان به صورت کوپ صورت می گیرد.
میرزایی در ادامه گفت: می بایست با کمک سازمان های متولی خام فروشی از روی سنگ کوپ برداشته شود که در این صورت رقم صادرات 5 میلیارد دلار سنگ ساختمانی دست نیافتنی نخواهد بود. با حمایت از این صنعت و تدوین یک برنامه بلند‌مدت می‌توان در مدت ۳ سال به رقم ۲ میلیارد دلار صادرات سنگ ساختمانی رسید.
در ادامه دکتر سلگی دبیرکل انجمن سنگ ایران بر سیاستگذاری صحیح جهت تدوین برنامه ی جامع صنعت سنگ بمنظور رفع گپ صادرات کشور تاکید نمود و بیان داشت این اقدام نیازمند ایجاد بخشنامه‌ها، قوانین و تسهیلاتی از سوی وزارت صمت است تا امکان حضور فعالان در بازارهای صادراتی را بسهولت فراهم کند.
مهدی امینی عضو هیئت مدیره انجمن سنگ گفت: با توجه به اینکه حضور در نمایشگاه های جهانی مستلزم صرف هزینه های بالاست و از سوی دیگر بسیاری از فعالان این صنعت توان پرداخت اینگونه هزینه ها را ندارد ، بر حمایت ویژه دولت جهت تسهیل شرایط ورود به بازارهای صادراتی تاکید نمود.
در ادامه دلیری مدیرکل سازمان توسعه تجارت بزرگترین معضل و مشکل این صنعت را نبود دیدگاه صادراتی در فعالان این صنعت دانست و گفت: بخش دیگر مشکلات هم به فقدان یا ضعف در جذب سرمایه‌گذار خارجی باز می‌گردد.
به گفته وی برای رفع چالش‌های موجود باید بر حضور میدانی در رویدادهای بازارهای جهانی متمرکز شد. متاسفانه تولیدکنندگان در رویدادهای منطقه‌ای و جهانی حضور فیزیکی ندارند. در خصوص هزینه‌های سنگین برای حضور فعالان در نمایشگاه‌های جهانی، ما مشوق‌هایی را برای صادرکنندگان و تولیدکنندگانی که تمایل به حضور در رویدادهای نمایشگاهی دارند، پیش‌بینی کرده ایم که در قالب تخصیص بخشی از هزینه‌های پرداختی صورت خواهد گرفت که تا حدی می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
ایشان در ادامه بیان کرد: با توجه به شرایط اعمال تحریم‌های یک جانبه، مشکلات حضور در بازارهایی که با سیاست های غرب همراهی می کنند وجود دارد که درصدد رفع آن از طریق کشورهای ثالث هستیم.
وی همچنین گفت: با بررسی های صورت گرفته در سازمان توسعه تجارت مشخص شده در کشورهایی نظیر قطر، عمان، چین و برخی از کشورهای غربی با توجه به انجام فرآیند توسعه، این کشورها نیاز مبرم به مصالح ساختمانی به ویژه سنگ دارند.
وی افزود: سازمان توسعه تجارت ایران بعنوان متولی امر صادرات در کشور بدنبال تدوین برنامه شفاف و مشخص در این حوزه است و در این راه نیز از نظرات کارشناسی تشکل های فعال نظیر انجمن سنگ ایران بهره خواهد جست.