در این شرایط وزیرصنعت دست نیاز به سوی مردم دراز کرده و گفته است: از مردم دعوت می‌کنم سرمایه‌های خرد خود را وارد این عرصه کنند و همچنین فعالان حوزه سنگ این فرصت را به مردم بدهند؛ چرا که تامین مالی از محل منابع دولتی فقط تورم‌زا است. باید منابع خرد مردم را به سرمایه کلان تبدیل کرد تا بتوان دست به نوسازی صنعت زد. این در حالی است که دست اندرکاران بازار سنگ و همچنین کارشناسان طی سال‌های گذشته اعلام کردند این بخش از کمبود ماشین‌آلات به روز، ضعف زیرساخت‌ها و از همه مهمتر خودتحریمی رنج می‌برد، اما گویا هنوز مجالی برای تحقق این پیشنهادات نداشته‌اند که دست نیاز به سوی مردم دراز می‌کنند. در گزارش امروز روزنامه «خانمان» به بررسی وضعیت صنعت سنگ پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
در همین زمینه بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران و رئیس انجمن سنگ ایران به «خانمان» گفت: ایران پتانسیل خوبی در حوزه معادن سنگهای تزئینی دارد. حدود ۳ میلیارد تن ذخیره قطعی داریم که با ذخایر احتمالی به بالای ۵ میلیارد تن می‌رسد. علاوه بر این تنوع بی‌نظیری از سنگ در کشور وجود دارد، به طوری که در میان کشورهای اسپانیا، ایتالیا و ترکیه، ایران حرف اول را می‌زند. اما متاسفانه با وجود این امتیازات، مصرف داخلی سنگ نسبت به صادرات بیشتر است. حدود ۴ درصد سنگ تولیدی در داخل و ۷ درصد به صورت فرآوری شده و فرآوری نشده صادر می‌شود. در کل می‌توان گفت در بهترین شرایط فقط توانایی تولید ۱۵ میلیون تن سنگ را داریم.
تعطیلی از معادن تا کارخانه‌های فرآوری
وی با بیان اینکه با توجه به رکود حاکم بر فعالیت‌های ساختمان‌سازی، حدود ۸ میلیون تن تولید داریم، اظهار کرد: از بازار مهم سنگهای ساختمانی، ساخت‌وساز است که از رونق افتاده و تعداد پروانه‌ها روند نزولی دارد. عملا وقتی صنعت ساختمان در رکود به سرمی‌برد، بازار سنگ را هم دچار مشکل می‌کند و تعداد زیادی از معادن و کارخانه‌های فرآوری به علت اینکه بازاری برای فروش ندارند، تعطیل شده‌اند.
سهم ناچیز در بازارهای صادراتی
شکوری افزود: در حوزه صادرات با توجه به اینکه تعداد کمی از کارخانجات فرآوری مجهز به ماشین آلات روز دنیا هستند و از سویی نیروی متخصصی هم در این حوزه حضور ندارد، میزان صادرات در بهترین شرایط به ۱۷۵ میلیون دلار می‌رسد.
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران و رئیس انجمن سنگ ایران گفت: ارزش صادرات سنگهای تزئینی دنیا حدود ۳۰ میلیارد دلار است که ایران عملا سهم زیادی در این بازار ندارد؛ اما کشوری مانند ترکیه توانسته حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار در این بازار سهم داشته باشد. همچنین در این کشور بیش از ۷۵ تا ۸۰ درصد سنگ به صورت فرآوری نشده صادر می‌شود. این رقم در ایران حدود ۵ درصد است که موجب شده سهم ناچیزی در بازار داشته باشد.
سنگهای پیش پای صادرات
وی به چالش‌های موجود در حوزه صادرات سنگهای تزئینی اشاره کرد و گفت: به علت اینکه تعاملات گسترده‌ای با کشورهای دیگر نداریم، صادرات سنگ به سختی و از طریق کشورهای ثالث انجام می‌شود.
از سوی دیگر به علت سایه سنگین تحریم بر کشور، ارتباطات بانکی قطع است و نمی‌توانند برای ما ال سی باز کنند، بنابراین شاهد هستیم صادرات سنگهای ساختمانی و انتقال پول به داخل کشور هزینه‌های زیادی را برای فعالان این بخش ایجاد کرده است.
نبود ماشین آلات روز
شکوری اظهارکرد: دولت محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌های زیادی را بر سر راه واردات ماشین‌آلات و تجهیزات فرآوری ایجاد می‌کند. از سویی وقتی نرخ ارز ثبات ندارد، عملا واردات ماشین‌آلات دشوارتر می‌شود و تحریم‌ها هم موجب شده که توانایی واردات ماشین‌آلات نو از برندهای معتبر دنیا را نداشته باشیم و حتی اگر تولیدکننده‌ای موفق به واردات شود، برای او بسیار گران تمام خواهد شد.
کمبود نقدینگی
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران و رئیس انجمن سنگ ایران گفت: از یک سو قیمت گذاری این محصول به صورت دستوری است، از سویی دیگر با چالش‌هایی که در بازار داخلی و خارجی وجود دارد، عملا بازده اقتصادی برای این بازار وجود ندارد.
وی افزود: بانک‌ها و صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی تسهیلات لازم در اختیار فعالان معدنی قرار نمی‌دهند تا بتوانند برای خرید تجهیزات یا ماشین‌آلات و مواد اولیه اقدام کنند.
جای خالی نیروی متخصص
شکوری تاکید کرد: حتی اگر روزی موفق به واردات ماشین‌آلات روز شویم، چالش بعدی که با آن مواجهیم، نبود نیروی متخصص است؛ چرا که بخشی از نیروهای زبده مهاجرت کرده‌اند و عده‌ای که باقی مانده‌اند، مهارت کافی برای استفاده از این نوآوری‌ها را ندارند. بنابراین ضعف نیروی انسانی از استخراج تا بازاریابی صنعت سنگ کاملا مشهود است.
وی گفت: برای اینکه در بازارهای صادراتی حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید محصولی که در کشور تولید می‌شود، ارزش و قابلیت صادرات را داشته باشد که طبیعتا در استخراج و فرآوری محصول باید استانداردهای لازم رعایت شود. همچنین باید از نیروی متخصص، تجهیزات و دانش صادراتی کمک بگیریم.
وظیفه دولت چیست؟
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران و رئیس انجمن سنگ ایران تاکید کرد: اگر دولت دست از سیاست‌گذاری اشتباه نظیر اخذ عوارض صادراتی بردارد و توسعه زیرساخت‌ها نظیر حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و دریایی و تامین برق و گاز صنایع را در دستور کار خود قرار دهد، تولید کننده می‌تواند با قیمت مناسبتری در بازارهای جهانی حضور داشته باشد و قدرت رقابت با رقبا را پیدا کند.
چرا خام‌فروشی بد نیست؟
شکوری در ادامه اذعان کرد: در چرخه تولید هرجا که بتوان ارزش افزوده ایجاد کرد، تولید اتفاق افتاده است، درنتیجه فرقی ندارد هر نوع ماده معدنی از مرحله اکتشاف تا فرآوری، ارزش افزوده جدید ایجاد می‌کند. بنابراین نمی‌توان آن را ماده خام تلقی کرد. نسخه عدم خام فروشی برای تمام مواد معدنی جواب نمی‌دهد. مثلا تصمیمی که برای سنگهای آهنی گرفته می‌شود، با تصمیمی که برای سنگهای ساختمانی می‌گیرند، متفاوت خواهد بود و پارامترهای مختلفی نظیر آینده مصرف محصول، میزان ذخایر و تولید در آن تاثیر دارد. وقتی ۳ میلیارد تن ذخایر سنگ در کشور وجو دارد، اگر در بهترین شرایط هم تولید داشته باشیم، باز هم بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال ذخایر سنگ خواهیم داشت که با پیشرفت تکنولوژی هر روز کالاهای جانشین نظیر سرامیک و کاشی سنگی مصنوعی، جایگاه سنگ را می‌گیرد. به طوری که در حال حاضر سنگ را کالای لوکس تعریف می‌کنند.
جایگاه سنگ در نیم قرن آینده
وی در پایان اظهار کرد: مطمئنا ذائقه مردم در آینده تغییر خواهد کرد و تا ۵۰ سال آینده، سنگ برای آنها بی‌ارزش خواهد شد. بنابراین اگر امروز سنگ را به صورت فرآوری نشده صادر و ارز حاصل را برای آیندگان سرمایه‌گذاری کنیم، منجر به توسعه کشور خواهد شد. کشوری مثل ایتالیا که مهد سنگهای فرآوری شده و مهد تولید ماشین‌آلات و تجهیزات است، بالای ۲۰ تا ۲۵ درصد سنگ را به صورت فرآوری نشده صادر می‌کند. همچنین هندی‌ها بیش از ۳۳ درصد سنگ را فرآوری نشده صادر می‌کنند، یا ترک‌ها که تنوع محصولات ایرانی را ندارند، بالای ۷۰ درصد را فرآوری نشده صادر می‌کنند.