لطفا کلیاتی در مورد ماشین آلات بخش فراوری صنعت سنگ ارائه بفرمایید.
سنگ‌هایی که برش می‌خورند دو دسته‌اند. دسته اول، سنگ‌هایی که نرم هستند مثل تراورتن، مرمریت، کریستالی، لایم استون، اونیکس و مرمر. دسته دوم سنگ‌هایی هستند که سخت می‌باشند مانند گرانیت و کوارتزیت. ماشین آلاتی که ما استفاده می‌کنیم، برای برش سنگ‌های نرم و برای تولید اسلب هستند که شامل اره بوده و دارای یک سری تیغه است؛ زیر تیغه‌ها دانه‌های سگمنت چسبیده شده و با حرکت رفت و برگشتی کار می‌کند.
دستگاه دیگری که در بخش برش سنگ و تولید تایل در حال استفاده است، قله بُر نام دارد. این دستگاه شامل دیسک‌های دایره شکل است و حرکت چرخشی دارد. دیسک با توجه به انداز‌ه‌ی آن حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ دور حرکت می‌کند و تا عرض حدود ۶۰ سانتی متر را می‌تواند ببرد. البته بعضی دیسک‌ها تا عرض ۸۰ سانتی متر یا ۱ متر یا حتی ۱ متر و ۲۰ سانتی متر می‌برند که خیلی رایج نیستند. همچنین جهت برش گرانیت‌ها نیز، از دستگاه‌های اره و قله بر با کمی تفاوت استفاده می‌گردد.
در مورد ماشین آلات فعلی و اینکه تا چه میزان با فناوری‌های روز دنیا مطابقت دارند هم لطفا توضیحاتی را ارائه بفرمایید.
+ ما دستگاهی به نام مولتی وایر داریم که تکنولوژی جدیدی است و حدود ۱۰ الی ۱۲ سال است که در ایران وجود دارد. ۲۰ سال است که در سایر کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. دستگاه مولتی وایر با سیم الماسه سنگ را می‌برد. سابقاً مولتی وایرها با ۵ الی ۷ سیم سنگ را می‌بریدند ولی نسل‌های جدید دارای ۶۴ یا ۷۲ عدد سیم هستند و سرعت برش آن‌ها خیلی بیشتر از سایر دستگاه‌هاست. هزینه برش با این دستگاه اندکی بیشتر از دستگاه‌های پیشین است ولی مزیتی که دارند این است که قابلیت برش مرمریت و گرانیت را با سرعت خیلی بیشتر دارند. این دستگاه در برش گرانیت سرعت خیلی بیشتری دارد. اگر قبلاً ۲ روز زمان برای برش یه قله گرانیت توسط اره لازم بود، اکنون ۱۰ الی ۱۲ ساعت برای برش گرانیت سخت و ۶ ساعت برای گرانیت نرم مورد نیاز است.
اره‌ها در کشور ما و سایر کشورها پیشرفت خاصی نداشت هاند و به همان شکل سابق استفاده می‌شوند. در کشور ما ماشین‌آلاتی که داریم با تکنولوژی روز مطابق‌اند اما مستهلک شده‌اند و احتیاج به بازسازی دارند.
برخی ماشین‌آلات در ایران نیز تولید می‌شود و از کیفیت خوبی هم برخوردار هستند و تنها یکسری آپشن‌های خاص در کشورهای خارجی به صورت مازاد بر روی دستگاه نصب می‌شود. دستگاه‌های اره، ساخت داخل ایران ضعیف‌تر از نمونه‌های ایتالیاست. دستگاه‌های ساب تایل و اسلب در ایران با کیفیت قابل قبولی ساخته می‌شوند. دستگاه‌های CNC در ایران کیفیت مشابه خارجی را ندارند. ایران شروع به ساخت کوره‌های طبقاتی برای رزین کرده که هنوز جای کار دارد.
هزینه‌های واردات و نگهداری ماشین آلات به چه صورت است؟
برای خرید دستگاهها علاوه بر بهای دستگاه، یک سری هزینه‌ها شامل انتقال پول، حمل دستگاه، گمرک و نصب نیز باید لحاظ شود هزینه حمل با توجه به نوع دستگاه می‌تواند متفاوت باشد. مثلاً اگر دستگاه اسلب ساب باشد که شرایط حمل خاصی دارد هزینه بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد.
دستگا‌ه‌هایی که از ایتالیا وارد می‌شوند، یک دستورالعمل استفاده و سرویس و نگهداری دارند که اگر رعایت
شوند، هزینه نگهداری دستگاه خارجی خیلی کمتر از دستگاه ایرانی است. یکی از دلایلش این است که سازنده‌ها در ایران به سختی می‌توانند به قطعاتی مثل بلبرینگ و مواد اولیه و آلیاژهای مخصوص دسترسی
داشته باشند.
ماشین آلات فعلی که در شرکت‌های ایرانی استفاده می‌شوند، چند درصدشان ساخت داخل هستند؟
+ آمار دقیقی ندارم اما بطور تقریبی حداکثر ۱۰ درصد ماشین آلاتِ مورد استفاده خارجی بوده و حدود ۹۰ درصد ماشین‌ها نیز ساخت داخل هستند.
نقش آموزش کارکنان در کاهش هزینه‌ها و افزایش راندمان به چه صورت است؟ آیا قدمی در ایران در این راستا برداشته شده یا خیر؟
این مسئله نه تنها در بخش دستگاه‌های صنعت سنگ، بلکه در مورد هر دستگاهی که مورد استفاده قرار z می‌گیرد، بسیار مهم است. اگر آموزش مناسب مورد توجه باشد، هزینه تعمیرات بشدت کاهش پیدا می‌کند
و علاوه بر آن، خرابی حین کار هم کاهش می‌یابد که باعث می‌شود راندمان بالا رود.
در رابطه با استفاده از ماشین آلات در کارخانه‌های فرآوری چه چالش‌هایی پیش روی کارخانه‌دارها وجود دارد؟
سرمایه اولیه مورد نیاز برای خرید ماشین‌آلات یکی از مهمترین مسائل پیش روست. در بسیاری از کشورها
با توجه به درصد کم بهره بانکی، کارخانه‌دارها به راحتی می‌توانند بعد از چند سال دستگاه‌های خود را تعویض کنند و از دستگاه‌های با تکنولوژی روز، استفاده کنند و همچنین با پرداخت وام، مشمول کاهش پرداخت مالیات می‌شوند. متأسفانه در ایران بسیاری از وا‌م‌های اعطایی بدون تحقیق به کارخانه‌هایی تعلق گرفته که نتوانسته‌اند از ماشین‌آلات، استفاده‌ی مفیدی داشته باشند و بعضاً بعد از چندین سال هنوز راه‌اندازی نشده‌اند.
بسیاری از شرکت‌های داخلی حرکت شتاب زده‌‌ای به سمت دستگاه مولتی وایر داشته‌اند. در حالی که شرکت‌های قله بر می‌توانند موفق‌تر باشند و کمبودهای شرکت‌های قله بری را سه دستگاه می‌تواند جبران کند: کالیبره – عرضی بر- طولی بر. نظر شما در این باره چیست؟
بیشتر سنگ‌های استخراجی در کشور ما به علت عدم رعایت یکسری اصول استخراج، قابلیت برش با اره را
ندارند. در عین حال به دلیل رگه‌ها و شکستگی‌های درون معدن، سنگ‌هایی با ابعاد بزرگ نخواهیم داشت. این سنگ‌ها برای کارخانه‌های قله بری بسیار مناسب هستند. از حدود ۶۰۰۰ تا کارخانه کشور، حدود ۴۰۰۰ کارخانه فعال هستند که حدود ۳۵۰۰ کارخانه، توسط قله بر اقدام به برش سنگ می‌کنند که اگر با دقت و مهارت پیش بروند و از دستگاه مناسب استفاده کنند، می‌توانند سنگ باکیفیتی را تولید کنند که در بازار جهانی نیز مصرف بالایی داشته باشد. اپراتورها باید همواره دستگاه را چک و تنظیم و با ابزار دقیق، ابعاد و
برش و کیفیت فراوری سنگ را کنترل کنند تا با مشکل فروش مواجه نشوند.
آیا دستگاه بصورت دوره‌ای سرویس می‌شود؟
در شرکت ما بله. یک سری موارد را هر روز قبل از روشن شدن دستگاه چک می‌کنیم و یک سری موارد دیگر را بطور هفتگی و ماهانه چک می‌شود. هر دستگاه فرم مخصوص به خودش را دارد که در آن زمان تعویض روان کارها و نقاط مخصوص گریسکاری و لیست بررسی قسمت‌های مکانیکی و الکتریکی دستگاه، شرح داده شده است.
نکته پایانی
آن چیزی که خیلی مهم است آموزش افرادی است که با این دستگاهها کار می‌کنند و دومین مورد این است که کارگر کمترین نیروی بدنی را صرف کند تا خستگی کارگر موجب کاهش راندمان نگردد؛ و همچنین دستگاهها به قدری مرتب و آماده به کار باشند که مشکل خرابی حین کار پیش نیاید که این قسمت هم با آموزش فردی که کار چکاپ و نگهداری دستگاه را انجام می‌دهد میسر است.
همچنین بنده امیدوارم که انجمن سنگ پیگیر بحث ماشین آلاتی که وارد شده‌اند اما بلااستفاده مانده‌اند، باشد که سرمایه کشور هدر نرود.
منبع: فصلنامه دنیای سنگ، پاییز ۱۴۰۰