آمار‌های رسمی نشان می دهد که این روزها معادن سنگ تزئینی با نیمی از ظرفیت مشغول به کار هستند. به گزارش «اسکناس»، برپایه جداول آماری منتشر شده از سوی وزارت صمت و مرکز آمار ایران، شمار معادن سنگ تزئینی و ساختمانی که در سطح کشور پروانه بهره‌برداری دارند، حدود دو هزار معدن است که به دلیل نبود تقاضای بازار داخلی و مشکلات پیش روی صادرات این کالا، تنها 52 درصد معادن و کارخانه های فرآوری مشغول به فعالیت هستند. این در حالی است که ایران از یک درصد ذخایر معدنی خود بهره‌برداری می‌کند و براساس استاندارد‌های جهانی این میزان باید حدود پنج درصد باشد؛ برای اینکه بیشتر از وضعیت استخراج، فرآوری و صادرات این کالای با ارزش با خبر شویم گفتگویی با «احمد شریفی» دبیر کل انجمن سنگ ایران انجام داده ایم.
یک سوم ظرفیت تولید معادن فعال است
او در این باره می گوید:«فرایند طولانی برای تولید سنگ وجود دارد، در ابتدا سنگ را باید استخراج کرد و جا دارد وزارت صمت در این زمینه حمایت های لازم را برای این صنعت انجام دهد و اکتشافات تداوم داشته باشد، برای بالا بردن راندمان سنگ استاندارد در معادن باید اصلاحاتی در بخش ضوابط و آیین نامه های اکتشافی انجام دهیم.» وی می افزاید:« در حال حاضر 4 میلیارد تن ذخیره کشف شده در کشور وجود دارد که برآورد می شود به همین میزان ذخایر کشف نشده در کشور وجود داشته باشد، بنابراین کشور دارای یک حجم بزرگی از ذخایر سنگ های تزئینی دنیا است و در زمینه تنوع سنگ تزئینی در دنیا اول هستیم، طبق آمارها حدود 2 هزار واحد معدنی پروانه دار در کشور در حوزه سنگ فعالیت دارند که 30 میلیون تن ظرفیت تولید دارند، که درحال حاضر 10 میلیون تن تولیدات انجام می شود و به نوعی یک سوم ظرفیت تولید معادن سنگ ظرفیت فعال هستند و این نشان دهنده کم توجهی مسئولان به صنعت سنگ کشور است که موجب تعطیلی بخشی از معادن و نیمه فعال شدن بخش دیگر شده است و وقتی زیر 50 درصد فعالیت دارند به طور طبیعی قیمت تمام شده آنها بالا می رود و غیر اقتصادی فعالیت می کنند.» دبیر انجمن سنگ ایران می گوید:« حدود یک هزار معدن در کشور تعطیل و یک هزار معدن دیگر نیمه تعطیل هستند، ما در حوزه فراوری سنگ نیز با مشکل مواجه هستیم.» او به موضوع عوارض صادراتی اشاره می کند، می گوید:« عوارض صادرات سنگ در سال 90 در زمان دولت «محمود احمدی نژاد» 70 درصد در نظر گرفته شد و نهایتا وزارت خانه، انجمن و مسئولان دیگر بسیج شدند اعلام کردند که این میزان عوارض غیر کارشناسی است و این اقدام دولت باعث شد 40 درصد کاهش صادرات به وجود آمد و به نوعی بازار صادراتی را از دست دادیم و نهایتا دولت آن زمان پذیرفت عوارض 70 درصد غیر کارشناسی است و این آئین نامه را لغو کرد، که این اقدام باعث از دست دادن بازار فروش صاداراتی شد و اگر این اقدام صورت نمی گرفت ما می توانستیم صادرات را دو برابر افزایش دهیم.»
آزمون و خطا در صنعت سنگ
آن طور که « شریفی» می گوید:« زمانی عوارض صادراتی را در نظر می گیرند که بازا داخلی نیاز به آن کالا دارد و جلو صادرات گرفته می شود تا تعادل بازار داخلی برقرار شود، اما در زمانی که بازار داخلی نیازی ندارد، می طلبد که صادرات برای رونق تولید صورت بگیرد، که متاسفانه حدود یک سالی است که عوارض صادرات برای سنگ های خام مجددا 20 درصد عوارض صادراتی در نظر گرفته شده که حوزه معاونت معادن وزارت صمت و ایمیدرو به این نتیجه رسیدند که عوارض 20 درصدی نیز کارشناسی نیست و باید این میزان عوارض صادراتی نیز برداشته شود، که متاسفانه آزمون و خطا در صنعت سنگ همچنان ادامه دارد.» دبیرکل انجمن سنگ ایران به موضوع فراوری سنگ نیز اشاره می کند، می گوید:«در کشور حدود 200 میلیون متر مربع ظرفیت تولید سنگ در حوزه فرآوری داریم که در حال حاضر 70 میلیون متر مصرف داخلی است، آمار میزان مصرف کشور باتوجه به صدور پروانه ساخت و ساز بنا که توسط شهرداری ها صادر شده در نظر گرفته شده است، حدود 10 میلیون متر نیز صادرات داریم که در مجموع 80 میلیون متر تولید می شود که با توجه به ظرفیت 200 میلیون متر کارخانه ها در حوزه فراوری یک سوم ظرفیت فعال است، یعنی کارخانه های ما اقتصادی کار نمی کنند و عمدتا با زیان کار می کنند.»
میزان اندک صادرات سنگ
او راهکار رونق تولید کشور را تنها صادرات می داند، می افزاید:« بازار داخل که کم است و تنها راه رونق تولید معادن و کارخانه ها صادرات است، در تجارت جهانی سنگ 24 میلیارد دلار سالیانه مبادله می شود که سهم ایران بسیار ناچیز است و حدود 300 میلیون دلار ما در این زمینه کسب ارز آوری داریم که باید این میزان را افزایش دهیم و وزارت خانه صمت و دولت باید گام هایی را بردارند، نخستین گام این است که مشکلات بخش فراوری را برطرف کنیم، در حال حاضر حدود 300 واحد فرآوری در کشور داریم که از این میزان کمتر از 100 واحد صادرات محور هستند و دیگر واحدها مشکلاتی پیش رو دارند که باید متولیان امر مشکلات این واحدها را برطرف کنند تا بتوانند سنگ استاندارد تولید کنند، بیشترین مشکلات این واحدها کمبود نقدینگی، کسری ماشین آلات، مشکل مدیریت تولید و یا کمبود مواد اولیه است، گام دوم که دولتمردان باید بردارند فراهم کردن بازار است، اگر واحد های فرآوری تولیداتشان را افزایش دهند 50 میلیون متر مربع تولید سنگ کشور افزایش می یابد و باید بازاریابی صادراتی انجام شود.» وی می افزاید:« در حال حاضر کشورهای همسایه بیشترین خریدار سنگ تزئینی کشورمان هستند، البته دیگر کشورهای اروپایی و امریکایی نیز از ما سنگ خریداری می کنند، اما با قیمت واقعی نمی فروشیم یک متر مربع سنگ ایرانی حدود 10 دلار به فروش می رود که قیمت واقعی آن بین 20 تا 25 دلار است.» دبیرکل انجمن سنگ ایران در پاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اینکه ذخایر سنگ کشور چه میزان است؟ می گوید:« حدود 5 میلیارد تن دخایر احتمالی سنگ کشور است، در سال 91 میزان ساخت و ساز مسکن افزایش پیدا کرد و حدود 110 میلیون متر مربع پروانه ساخت در کشور صادر شد، میزان مصرف کشور بالا رفت و تولید نیز افزایش یافت و امروز که تولید به نصف رسیده است میزان تولید نیز به دنبال آن کاهش یافته است.»
«شریفی» در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما درباره اینکه ماشین آلات صنعت سنگ چگونه است؟ می گوید:« عمدتا ماشین آلات استخراج فرسوده هستند و بالای 20 سال عمر مفید دارند.»