سنگ و محصولات سنگی سهم بسزایی در صنعت ساختمان سازی کشور دارند، کاهش صدور پروانههای ساختمانی به دنبال رکود تورمی در صنعت ساختمان بسیاری از واحدهای فراوری سنگ را بخصوص در یک سال گذشته دچار بحران کرده است چرا که به دلیل کمبود تقاضا واحدهای تولیدی ناچار به تولید با ظرفیتهای پایین میباشند.
در حال حاضر حدود 3500 واحد فراوری سنگ در سطح کشور وجود دارد که بسیاری از این واحدهای تولیدی با ظرفیت 30 تا 40 درصدی فعالیت می کنند. با فرض اینکه تمام واحدهای فراوری کشور فعال باشند میبایست انتظار داشت ظرفیت سالانه تولید سنگهای ساختمانی در این واحدها بیش از 150 میلیون مترمربع در سال باشد، در حالیکه باتوجه به شرایط موجود در صنعت سنگ از جمله کمبود تقاضای مصالح ساختمانی، واحدهای فراوری سنگ سالانه تقریبا 85 میلیون مترمربع تولید میکنند. از سوی دیگر در بخش معدن نیز با افزایش چشمگیر حقوق دولتی و قیمت تمام شده مواد معدنی سنگ، در طول سال جاری متاسفانه مشکلات جدی را بویژه در معادن کوچک مقیاس ایجاد و این بخش نیز دچار رکود شده و تولید معادن در سال گذشته علیرغم پیشبینیهای کارشناسان و خبرگان صنعت حدود 12 میلیون تن بوده است تا جایی که این دلایل تعطیلی بسیاری از معادن را به همراه داشته است. لازم به ذکر است که ظریفت و پروانههای معادن سنگ تریینی حدوداَ 30 میلیون تن در سال میباشد.
ماشینآلات فرسوده چالش معدنکاران
فرسوده بودن ماشینآلات، کمبود قطعات یدکی اصلی و هزینه بالای تعمیر و نگهداری تجهیزات از یک سو موجب افزایش هزینههای تولید در معادن شده است، و از سوی دیگر به دلیل وجود تحریمها، نمایندگی شرکتهای معتبر جهانی در زمینه قطعات یدکی ماشینآلات معدنی در کشور حضور نداشته و عمده لوازم یدکی موجود در بازار غیراصل بوده که از این حیث بر روی استاندارد قطعات یدکی و ورود آن به کشور هیچ نظارتی صورت نمیگیرد.
سن عمده ماشینآلات و تجهیزات موجود در معادن سنگ ایران به ۳۰ تا ۴۰ سال پیش بر میگردد که مصرف سوخت این ماشینآلات ۲ تا ۲.۵ برابر ماشین آلات تولید شده پس از سال 2015 میباشد.
ماشینآلات فرسوده یکی از چالشهای پیش روی فعالان معدنی و استخراج سنگ است که با پیگیریهای فعالان این بخش، وزارت صمت مجوزهای لازم برای واردات ماشینآلات معدنی را صادر کرده اما گاها واحدهای معدنی در فرآیند واردات ماشینآلات و تجهیزات با مشکل عدم همکاری بانک ها در ارائه تسهیلات مواجه میشوند. متاسفانه بانکها برای واردات دستگاههای دست دوم تسهیلات ارائه نمیکنند و برای واردات دستگاههای نو نیز تنها 50 درصد تسهیلات را پیشنهاد میکنند و مابقی آن را در قبال ارائه سند ملکی به عنوان وثیقه پرداخت میکنند. تسهیلات اختصاص یافته به بخش معادن سنگ بویژه معادن کوچک مقیاس در راستای واردات و نوسازی ماشینآلات و تجهیزات بسیارناچیز بوده و به 1 تا 2 درصد رسیده است.
ضرورت حضور شخص بهرهبردار در جلسه شورای عالی معادن
نکته حائز اهمیت در خصوص طرح پرونده بهرهبرداران معادن در شورایعالی معادن کشور (خصوصا فرم ماده ۲۰) حضور شخص بهرهبردار در جلسه شورا جهت ارائه توضیحات چگونگی پروسه پرونده معدن مربوطه در استانها میباشد که در یک بازه زمانی این امر تحقق یافت ولی متاسفانه در حال حاضر این روند اعمال نمیشود. یکی از نتایج حضور بهرهبردار در این جلسات جلوگیری از ضایع شدن حقوق قانونی بهرهبردار میباشد.
اهمیت صادرات در توسعه صنعت سنگ کشور
میزان صادرات سنگهای فراوری و نیمه فراوری کشور تا سال 1389 به یک میلیارد دلار میرسید، اما وضع عوارض صادراتی غیرمنطقی در سال 1390، باعث از بین رفتن بسیاری از بازارهای هدف در این صنعت شد که روند نزولی صادرات و پس از آن خارج شدن ایران از گردونه رقبای صادرکننده سنگ در دنیا را میتوان از پیامدهای این تصمیم نام برد.
علیرغم تعداد، تنوع معادن و جایگاه محصولات سنگ ایران در دنیا ، ارزش صادرات محصولات سنگی فراوری شده و نیمه فراوری به 200 تا 300 میلیون دلار رسیده که رقم بسیار پایینی است و سهم بسیار ناچیزی از گردش بیست میلیارد دلاری صنعت سنگهای ساختمانی جهان را به خود اختصاص داده است.
شناخت بازارهای جهانی
مطالعه قوانین و مقررات صادرات، گمرکات، استانداردها به شناخت بازارهای جهانی و در نهایت دستیابی به بازارهای هدف بسیار موثر می باشند. در طی سال های گذشته به دلیل تمرکز بر بازار مصرف داخلی سنگ های ساختمانی، موضوع استانداردهای صادراتی مغفول مانده است و از سوی دیگر در حوزه مصرف داخلی سختگیریها و استانداردسازی بسیار مطرح نبوده، این درحالی است که موضوع رعایت استانداردهای بینالمللی یکی از ضروریات حوزه صنعت سنگ است و تنها از راه آموزش و شناخت و تحلیل بازارهای بینالمللی این امر تحقق خواهد یافت.
براین اساس آموزش نقش مهمی در این زمینه ایفا میکند و در کنار این موضوعات ارتباطات سیاسی، اقتصادی ایران با سایر دولتها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اهمیت آموزش نیروی انسانی در بخش فرآوری و استخراج با نگاه بهرهوری بیشتر
در بحث آموزش در صنعت ابتدا میبایست به موضوع تحقیق و توسعه یعنی پیدایش دانش جدید تمرکز داشت چرا که در فضای کسبوکار، تحقیق و توسعه فعالیتی محسوب میشوند که شرکتها آن را بهمنظور توسعهی محصولات، فرایندها، خدمات جدید یا بهبود آنهایی که از قبل وجود داشتهاند، بهکار میگیرند.
اغلب، مشاغل برای انجام این کار خطر میکنند، زیرا مطمئن نیستند که آیا تلاششان از لحاظ فنی امکانپذیر است یا نه و یا معمولاً نمیدانند چگونه به اهداف خود در قالب عمل دست پیدا کنند. اما دلیل ضرورت R&D چیست؟ تحقیق و توسعه کاری ضروری برای بسیاری از کسبوکارهاست. عرضهی محصولات یا خدمات جدید و بهبود و اصلاح آنچه که موجود است، راهی برای یک تجارت است تا در رقابت باقی بماند وسود کسب بکند
پیدا کردن دانش جدید، یکی از اصلی وظایف آموزش در واحد تحقیق و توسعه است. تحقیقوتوسعه برای کسبوکارها مهم است. به این علت که دانش و شناختی اثرگذار فراهم میکند و منجر به بهبود فرایندهای موجود میشود که میتوان در آنها کارایی را افزایش و هزینهها را کاهش داد. همچنین یکی از اهداف تحقیق و توسعه این است که به کسبوکارها اجازه دهد محصولات و خدمات جدیدی را توسعه دهند و بتوانند در بازارهای رقابتی باقی بمانند و موفق شوند.
حال با این نگاه و رویکرد ضرورت آموزش از ابتدا تا انتهای زنجیره ارزش صنعت سنگ کشور مشخص میشود.
چنانچه پیشتر نیز به آن اشاره شد موضوع آموزش در تمامی زنجیره ارزش صنعت سنگ واجب و غیرقابل اجتناب است. موضوع آموزش یکی از مهمترین مباحث و پله ترقی و موفقیت واحدهای فراوری و معدنی است که در کشور ما متاسفانه مغفول مانده است بویژه در بخش فراوری، آموزشها و مشاورها پیش از احداث واحد فراوری، خرید و نصب ماشینآلات ضرورت دارد تا تولید با کیفیت و استاندارد بستهبندی و غیره در ادامه روند تولید اتفاق بیوفتد.
با توجه به اینکه تمامی امکانات آموزشی در اختیار دولت می باشد مسئولیت آموزش در وهله نخست با دولت است و سپس با در اختیار گذاشتن این امکانات به تشکلهای فراگیر و همکاری بخش دولتی و خصوصی امر آموزش به نحو احسنت ممکن و اجرایی خواهد شد. لذا ضرورت دارد برای افزایش بهرهوری در صنعت سطح کمی و کیفی آموزشهای مربوطه در بخش اکتشاف، استخراج ، ارتقاء یابد تا بتوان گام های موثری در جهت رسیدن به برنامهها و هدفگذاریهای صادرات سنگهای فراوری شده برداشته شود.