۲۷ میلیون تن ذخیره سنگ تزئینی در کشور وجود دارد و ۱۸۰۰ معدن سنگ دارای پروانه بهره‌برداری هستند. بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن سنگ در کشور فرآوری می‌شود که از این میزان ۱۰ درصد آن به صادرات اختصاص دارد.با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، مشکلاتی در حوزه صادرات سنگ به‌وجود آمده است اما فعالان این حوزه معتقدند شرکت در نمایشگاه سنگ با احتمال کاهش شرکت‌کنندگان خارجی، در هر صورت فرصت مناسبی به‌منظور هم‌افزایی بیشتر برای ایجاد کنسرسیوم‌ها و شناسایی توانمندی‌های جدید در حوزه صنعت سنگ است.
صادرات سنگ قابل‌توجه نیست
درباره وضعیت سنگ در کشور، جمشید مولایی، در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، ظرفیت‌های معدنی حوزه سنگ حدود ۲۷ میلیون تن ذخیره در کشور است و حدود ۱۸۰۰ معدن پروانه بهره‌برداری گرفته‌اند که بخشی از این معادن فعال نیستند و برخی نیز با ظرفیت بسیار پایین مشغول فعالیت هستند. مولایی در ادامه خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته معادن بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن تولید داشته‌اند. آمار سال گذشته همچنان منتشر نشده است اما پیش‌بینی می‌شود بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن ثابت مانده باشد. در این حوزه حدود ۶ هزار واحد فرآوری وجود دارد که از این واحدهای فرآوری بین ۳۰ تا ۳۵ درصد آنها به دلیل رکود حوزه ساخت‌وساز غیرفعال هستند. البته سایر واحدها نیز با تمام ظرفیت خود مشغول به کار نیستند. این یک تصویر کلی است که می‌توان از حوزه سنگ ارائه کرد و به دلیل اینکه بخش ساختمان‌سازی در رکود کامل به‌سر می‌برد و از آنجا که بخش سنگ هم تابع صنعت ساختمان‌سازی است، این صنعت نیز در رکود به‌سر می‌برد.
وی در ادامه با اشاره به بازارهای صادراتی حوزه سنگ عنوان کرد: براساس آخرین آمار، از میزان تولید ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن سنگ در کشور حدود ۱۰ درصد آن به صادرات اختصاص داشته است، به عبارت دیگر حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن سنگ کوپ صادرات کرده‌ایم که این میزان صادرات به نوبه خود، به فعال شدن بخشی از معادن کمک کرده است. حدود یک میلیون مترمربع نیز صادرات سنگ بریده به ثبت رسیده که درمجموع این میزان صادرات ظرفیت بالایی را به خود اختصاص نداده است اما کشورهای همسایه مانند عراق، ترکیه، افغانستان و سوریه و کشورهای شوروی سابق بازارهایی بودند که در گذشته در زمینه بازار سنگ ایجاد شده‌اند. بازار سنتی ما بازار چین بود که به شکل سنگ کوپ به این کشور صادرات داشتیم. پیش‌بینی ما برای امسال این است که بازار ایران در عراق و ترکیه بیشتر از گذشته شود.
مدیرعامل شرکت خورشید آسیا در پاسخ به این پرسش که بازار سوریه تا چه اندازه می‌تواند بازار مناسبی برای حوزه سنگ باشد، عنوان کرد: وضعیت سوریه چندان مشخص نیست و مذاکراتی به‌طور کلی عنوان شده است اما به شکل جزئی در بخش سنگ اتفاقی نیفتاده است. البته به نظر می‌رسد کشور سوریه پیش از جنگ در زمینه فرآوری سنگ فعالیت‌های قابل‌توجهی داشتند و در صورت فعالیت دوباره، بیشتر مشتری سنگ کوپ ما هستند.
مولایی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا صادرات سنگ کوپ به نوعی خام‌فروشی به‌شمار نمی‌رود، گفت: ظرفیت معادن ما ۲۷ میلیون تن است که بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن را می‌توانیم جذب بازار داخل کنیم، اگر صادرات نداشته باشیم همین میزان ذخایر نیز باقی می‌مانند. وی در پاسخ به این پرسش که چرا به شکل فرآوری شده صادرات انجام نمی‌دهیم، گفت: بازار سنگهای فرآوری‌شده در جهان کشورهای عربی و امریکا شمالی هستند که این کشورها رابطه خوبی با ما ندارند. وی در پاسخ به این پرسش که برگزاری نمایشگاه سنگ در کشور چه کمکی می‌تواند به این صنعت داشته باشد، بیان کرد: به‌یقین نمایشگاه سنگ فرصت بسیار مناسبی است، چراکه دستاوردهای جدید و توانمندی‌های صنعت سنگ تنها با دیدن مستقیم قابل درک است و نمایشگاه فرصت مناسبی برای بازاریابی به‌شمار می‌رود تا کشورهای دیگر توانایی‌های یک کشور را به خوبی رصد کنند.
رئیس هیات مدیره شرکت صنعتی و معدنی گدارسیاوش در پاسخ به این پرسش که باوجود تحریم‌ها حضور شرکت‌های خارجی در نمایشگاه تا چه اندازه کمرنگ می‌شود، خاطرنشان کرد: ممکن است برخی شرکت‌های اروپایی در نمایشگاه شرکت داشته باشند اما کشورهای اطراف مانند روسیه، قزاقستان، گرجستان، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه و… کشورهایی هستند که به شکل سنتی با ما رابطه خوبی داشته‌اند که به‌طور معمول در نمایشگاه شرکت می‌کنند.
مولایی در ادامه با اشاره به سایر مشکلاتی که در حوزه صنعت سنگ وجود دارد، گفت: این حوزه مشکلاتی دارد که سایر حوزه‌های معدن نیز با آن درگیر هستند مانند کمبود نقدینگی و شفاف نبودن مقررات و قوانین همچنین تولیدکنندگان با مشکلات مالیات و بیمه‌ای روبه‌رو هستند البته این مشکلات مشترکی است که بیشتر صنایع با آن درگیر هستند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که واحدهای فرآوری سنگ تا چه اندازه به‌روز شده‌اند، گفت: در سال‌های گذشته وابستگی شدیدی به واردات ماشین‌آلات وجود داشت و بیشتر واحدها بخش فنی و مهندسی خود را تجهیز کردند. درحال‌حاضر بیشتر نیاز واحدهای فرآوری مانند اره و دستگاه‌های ساب و… در داخل تولید می‌شود. بیشتر واحدهای فرآوری خط خودشان را اصلاح کرده و از تولید سنتی به تولید مدرن تغییر جهت داده‌اند.
مزیت‌ها و چالش‌های صادرات سنگ
عباس قنبری، فعال حوزه سنگ و از اعضای انجمن صنعت سنگ ایران نیز در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: سنگ حوزه‌های مختلفی مانند معدن، ماشین‌آلات و واحدهای فرآوری و تعمیرکننده و واسطه‌ها، خریداران و فروشندگان دارد که تمام این حوزه‌ها به هم متصل هستند. قنبری در ادامه خاطرنشان کرد: در بازار سنگ دو بازار داخلی و خارجی وجود دارد. بازار داخلی مرتبط با تقاضای داخلی است که بخشی از این بازار به سنگهای متوسط و ارزان‌قیمت اختصاص دارد و همیشه مشتری‌های خود را دارد. برخی هم خواستار سنگهای گران‌قیمت‌تر هستند.
وی افزود: آنچه در این مقطع زمانی بسیار تغییر کرده، بحث شانس ما برای صادرات است چراکه با توجه به تحولاتی که در حوزه نرخ ارز رخ داده است و نسبت قیمتی ارز با گذشته، مزیت‌های عالی برای صادرات فراهم شده و به نوعی فرصت طلایی به‌شمار می‌رود اما از این شانس به دلیل قوانین دست‌وپاگیر و غیرکارشناسی که دولت وضع میکند مانند قوانین پیمان‌سپاری ارزی و… نمی‌توانیم چندان بهره بگیریم. وی ادامه داد: یا از سوی دیگر این موضوع که قوانین گمرکی در کشور ثابت نیستند، مشکلاتی را برای واردات و صادرات ما به‌وجود آورده است. قنبری همچنین یادآور شد: در این روزها بحث تامین کانتینر برای این صنعت در زمینه صادرات بسیار مهم است چراکه شرکت‌های خارجی دیگر تمایل ندارند که با ما کار‌کنند و از این رو باید با شرکت‌های ایرانی کار کنیم که این شرکت‌ها نیز بدارای مشکلات خاص خود هستند. این فعال معدن سنگ عنوان کرد: در دو سال گذشته بیشتر واحدها تجهیزات خود را به‌روز کرده‌اند اما هم‌اکنون نرخ ماشین‌آلات ۳ برابر شده و کارخانه‌ها دیگر قادر به تامین این دستگاه‌ها نیستند چراکه برای خرید آن باید به نرخ دلار هزینه کنند که این موضوع دست تولیدکننده را می‌بندد. از این رو نوسازی ماشین‌آلات متوقف شده است و تنها شرکت‌هایی که در زمینه صادرات فعال هستند تا حدی توانسته‌اند با فناوری روز تولید داشته باشند و بیشتر واحدها با رویکرد انقباضی به سمت به حداقل رساندن هزینه‌ها پیش می‌روند. قنبری در پاسخ به این پرسش که با توجه اعمال تحریم‌ها و به دنبال آن محدود شدن صادرات، کشورهای همسایه که نیاز به بازسازی دارند، نمی‌توانند فرصت مناسبی برای صادرات سنگ باشند، گفت: درحال‌حاضر با کشورهای همسایه دارای مرزهای خاکی هستیم و این به نوبه خود یک مزیت به شمار می‌رود چراکه اگر آب به عنوان مرز قرار گیرد قوانین دریایی بین‌المللی حاکم می‌شود که این قوانین بسیار سختگیرانه‌تر است، این در حالی است که با کشورهایی چون ترکیه، عراق و قزاقستان و… راحت‌تر می‌توان کار کرد. وی افزود: با توجه به تحریم‌ها، هزینه‌های جانبی واحدهای فرآوری سنگ حدود ۳ برابر شده و این موضوع سبب کاهش میزان سودآوری در این حوزه می‌شود. قنبری ادامه داد: تا پیش از این، در زمینه صادرات نقش اصلی را تاجرها ایفا می‌کردند و سود منطقی می‌گرفتند و به معدن هم سود می‌رساندند اما درحال‌حاضر هزینه‌ها افزایش یافته، معدندار از تاجر سود بیشتری می‌گیرد و این زنجیره به شکل حلقه‌های متصل هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. وی ادامه داد: همچنین برای صادرات ما باید از طریق حساب شرکت‌های واسط در کشور دیگری مانند ترکیه، عمان، قطر، چین، هنگ‌کنگ و… اقدام به خرید و فروش با مشتری‌های خود کنیم و از سوی دیگر باید کمیسیونی به این شرکت‌های واسط بدهیم تا این نقل‌وانتقالات انجام شود، ازاین‌رو حاشیه سود معدندار بسیار کاهش یافته است. این فعال حوزه سنگ تاکید کرد: با وجود تمام این مشکلات تنها مزیتی که سبب می‌شود همچنان به صادرات بپردازیم، موقعیت جغرافیایی کشور ما است.
منبع: روزنامه صمت
تاریخ انتشار: ۹۸/۰۱/۲۶
